Fotowoltaika, będąca symbolem branży OZE, nie tylko zdobywa popularność wśród indywidualnych gospodarstw domowych, ale również staje się obszarem intensywnych zmian regulacyjnych. To właśnie na tym polu prosument może odegrać kluczową rolę, transformując sposób, w jaki myślimy o produkcji i konsumpcji energii.

Kto to jest prosument?

Prosument, pojęcie będące fuzją słów "producent" i "konsument", odzwierciedla unikalną, dwufunkcyjną rolę odgrywaną przez osoby oraz organizacje w nowoczesnym krajobrazie energetycznym. Taki hybrydowy uczestnik rynku nie tylko pobiera energię elektryczną, ale również bierze aktywny udział w jej produkcji, najczęściej za pomocą własnych instalacji fotowoltaicznych (PV). 

Posiadając system fotowoltaiczny, prosument wykorzystuje energię słoneczną do wytwarzania elektryczności, która może być używana bezpośrednio do zaspokojenia jego własnych potrzeb energetycznych. Z kolei nadwyżka wyprodukowanego prądu, która nie jest natychmiast zużywana, zostaje przekazana z powrotem do sieci energetycznej. W zamian za to, prosument może skorzystać z różnych form rozliczeń ze swoim dostawcą, co otwiera drogę do bardziej efektywnego i ekonomicznego wykorzystania posiadanych zasobów.

Rodzaje prosumentów

Rozwój sektora energii odnawialnej i dynamiczne zmiany w prawie energetycznym doprowadziły do powstania różnych typów prosumentów. Wyróżniamy trzy główne kategorie: prosumenta indywidualnego, prosumenta zbiorowego oraz prosumenta wirtualnego. Każda z nich różni się między sobą sposobem produkcji i zużycia energii, jak również lokalizacją i skalą swoich działalności.

Prosument indywidualny

Mianem prosumenta indywidualnego określa się najczęściej osoby fizyczne, które zdecydowały się na instalację fotowoltaiczną przy swoim domu jednorodzinnym, ale również niektórzy przedsiębiorcy, dla których produkcja energii z odnawialnych źródeł energii (OZE) nie jest główną działalnością. Dla tej grupy, posiadanie mikroinstalacji PV jest sposobem na obniżenie rachunków za energię, zwiększenie niezależności energetycznej oraz przyczynienie się do ochrony środowiska.

Prosument zbiorowy

Prosument zbiorowy to pojęcie obejmujące grupy osób lub instytucji, które wspólnie inwestują w mikroinstalacje OZE. W tym przypadku, energia produkowana jest na potrzeby całej wspólnoty, co umożliwia podział korzyści między wszystkich jej członków. Jest to model szczególnie atrakcyjny dla budynków wielorodzinnych, gdzie indywidualne instalacje nie zawsze są możliwe.

Prosument wirtualny

Prosument wirtualny to stosunkowo nowe pojęcie, które odnosi się do osób lub podmiotów produkujących energię elektryczną z OZE, ale wykorzystujących do tego celu instalacje znajdujące się w innej lokalizacji niż miejsce, w którym faktycznie zużywana jest energia. Jest to możliwe dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym i regulacjom prawnym, umożliwiającym "wirtualne" przypisanie wyprodukowanej energii do konkretnego odbiorcy. Ten model jest szczególnie korzystny dla osób mieszkających w blokach, gdzie instalacja własnych paneli fotowoltaicznych nie jest możliwa, bądź też dla firm posiadających wiele placówek.

Jak zostać prosumentem?

Zostanie prosumentem otwiera przed jednostkami i przedsiębiorstwami nowe możliwości w zakresie zarządzania energią, zwiększając ich niezależność energetyczną oraz przyczyniając się do ochrony środowiska. Proces przekształcenia się w prosumenta jest regulowany przez ustawę o odnawialnych źródłach energii i wymaga spełnienia określonych kryteriów. Oto kroki, które należy podjąć, aby oficjalnie stać się prosumentem:

Instalacja mikroinstalacji OZE

Pierwszym krokiem jest zainstalowanie mikroinstalacji wykorzystującej odnawialne źródła energii (OZE), takich jak panele fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe czy kolektory słoneczne. Mikroinstalacja powinna być zaprojektowana tak, aby wytwarzała prąd na własne potrzeby domowe lub firmowe. Przed rozpoczęciem inwestycji warto skonsultować się ze specjalistami, aby dobrać odpowiednią moc i rodzaj systemu do indywidualnych potrzeb oraz możliwości przestrzennych.

Podpisanie umowy kompleksowej

Aby móc korzystać z rozliczeń przewidzianych dla prosumentów, konieczne jest zawarcie tzw. umowy kompleksowej z dostawcą energii. Umowa ta umożliwia nie tylko zakup energii z sieci, ale również sprzedaż nadwyżek. Warto zaznaczyć, że prosument musi być odbiorcą końcowym, co oznacza, że wyprodukowana przez niego energia będzie wykorzystywana bezpośrednio do celów własnych, nie zaś do celów handlowych czy dystrybucji. 

Kto może zostać prosumentem?

Możliwość zostania prosumentem jest otwarta dla szerokiego grona odbiorców, obejmując zarówno osoby prywatne, przedsiębiorców, jak i różnorodne instytucje oraz organizacje. Kluczowym aspektem jest chęć i zdolność do wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (OZE) na własne potrzeby. Oto główne grupy, które mogą wziąć pod uwagę stanie się prosumentem:

• Osoby prywatne
  Indywidualni konsumenci, którzy zainstalują na swoich posesjach (domach jednorodzinnych, działkach) systemy fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe czy inne urządzenia do produkcji energii z OZE, mogą stać się prosumentami. Jest to popularna opcja wśród właścicieli nieruchomości, którzy chcą obniżyć rachunki za energię i przyczynić się do ochrony środowiska.

• Przedsiębiorcy
  Firmy i przedsiębiorstwa, dla których produkcja energii z OZE nie stanowi głównego obszaru działalności, również mogą zostać prosumentami. Dzięki temu mogą zredukować koszty operacyjne, a także wzmocnić swój ekologiczny wizerunek na rynku.

• Rolnicy i hodowcy
  Osoby prowadzące gospodarstwa rolne, rybackie, hodowlane czy sadownicze mogą skorzystać z możliwości stania się prosumentami, aby zaspokoić własne potrzeby energetyczne i jednocześnie zwiększyć swoją niezależność od dostawców zewnętrznych. Instalacje OZE mogą być wykorzystywane do napędzania urządzeń gospodarskich, systemów nawadniających czy innych maszyn rolniczych.

• Wspólnoty mieszkaniowe i inne grupy
  Wspólnoty mieszkaniowe, związki wyznaniowe, szkoły, jednostki sektora finansów publicznych oraz inne organizacje również mogą zostać prosumentami. W przypadku tych grup, instalacje OZE mogą być zainstalowane na budynkach wielolokalowych lub innych obiektach użyteczności publicznej. To pozwala na podział korzyści z produkcji energii między wszystkich użytkowników.

Podsumowując, bycie prosumentem jest możliwością dostępną dla szerokiej gamy uczestników rynku, od indywidualnych gospodarstw domowych, przez przedsiębiorstwa różnej wielkości, aż po wspólnoty i organizacje. Kluczowe jest spełnienie wymogów prawnych i technicznych dotyczących produkcji i zużycia energii z OZE, co otwiera drzwi do licznych korzyści ekonomicznych i ekologicznych.